De gemeente Utrecht heeft het voornemen de Regeling Tegemoetkoming Zorgkosten af te schaffen. Bovendien is er onzekerheid over de U-polis, een zorgverzekering voor minima. En minder studenten met een beperking krijgen kans op individuele studietoeslag.
Het Solgu maakt zich zorgen over deze ontwikkelingen, en sprak op 6 maart de gemeenteraad toe.
Om wie gaat het?
- Studenten in- en uitwonend;
- Mensen met een bijstandsuitkering. Van die groep heeft 80% een beperking of chronische ziekte. Bovendien zijn de meeste bijstandsgerechtigden alleenstaand. Dit betekent dat ze van weinig geld rond moeten komen.
(zie ook onderzoek van Divosa: In-, uit- en herinstroom bijstand 2016 – 2021 | Divosa); - Mensen met een kleine baan die hen niet meer oplevert dan 125% van het sociaal minimum.
Effect van deze voornemens voor alleenstaanden met een beperking of chronische ziekte tot 125% van het sociaal minimum: Zij komen structureel € 42,- per maand tekort!
Welke maatregelen wil de gemeente nemen?
-
Afschaffing Regeling Tegemoetkoming Zorgkosten
De gemeente compenseert met deze regeling de kosten die je maakt vanwege je ziekte of beperking, maar die niet vergoed worden door de zorgverzekering of de Wmo. Zoals:
- Medische kosten: Voor medicatie en behandelingen moet men vaak het eigen risico opmaken. Daarnaast kunnen er extra kosten zijn voor behandelingen of speciale apparatuur. Dit kan flink in de papieren lopen en wordt vaak niet volledig vergoed door de zorgverzekering.
- Vervoerskosten: Mensen met een beperking hebben vaak extra vervoerskosten, bijvoorbeeld voor speciaal vervoer zoals een taxi of rolstoelbus. Ook is het mogelijk dat zij vaker gebruik moeten maken van het openbaar vervoer, omdat lopen, fietsen of zelf autorijden geen optie is. Dit brengt ook extra kosten met zich mee.
- Dieetkosten: Sommige chronische ziekten vereisen een speciaal dieet, wat vaak duurder is dan een regulier dieet. Denk bijvoorbeeld aan glutenvrij eten of dieetproducten voor diabetespatiënten.
- Aanpassingen in huis of auto en hulpmiddelen: Mensen met een chronische ziekte of beperking kunnen extra kosten hebben voor het aanpassen van hun auto of woning, bijvoorbeeld voor het plaatsen van beugels, trapliften en -leuningen of een aangepaste badkamer. Dit wordt niet altijd (volledig) vergoed door de Wmo, in elk geval moeten mensen een eigen bijdrage betalen.
- Hulp in de huishouding: Mensen met een chronische ziekte of beperking hebben vaak extra hulp nodig in de huishouding, bijvoorbeeld voor schoonmaakwerkzaamheden of boodschappen doen. Deels wordt dit vergoed door de Wmo, wel moeten mensen een eigen bijdrage betalen.
- Extra energiekosten: Kou kan een ernstig effect hebben op het verloop van een aandoening of ziekte. Ook zijn mensen met een beperking vaker thuis wanneer zij geen werk hebben. De verwarming moet dan ondanks de hoge kosten aan blijven staan.
Voor al deze kosten kan men nu nog een beroep doen op de Regeling Tegemoetkoming Ziektekosten (met uitzondering van hulp in de huishouding en energiekosten).
-
Onzekerheid over voortzetting U-Polis
De gemeente Utrecht garandeert geen vervolg van de U-polis. Deze polis is voor Utrechters met een inkomen tot 125% van de bijstandsnorm. Je krijgt dan korting op de premie van de zorgverzekering en extra vergoedingen.
-
Individuele Studie Toeslag
Deze toeslag van €.362,36 per maand voor studenten wordt moeilijker bereikbaar.
Hoe hoog zijn de extra zorgkosten?
Uit onderzoek van de Patiënten Federatie blijkt dat de mensen die extra zorgkosten maakten:
- 43% tussen de €.100,= en €.500,= moesten betalen;
- 33% tussen de €.500,= en €.1500,= moesten betalen;
- 13% tussen de €.1500,= en €.5000,= moesten betalen.
Met de Regeling Tegemoetkoming Ziektekosten worden bovengenoemde zaken nu dus nog gecompenseerd voor minima, maar met de nieuwe nota bestaanszekerheid niet meer.
(zie: Mensen met een aandoening of een beperking hebben vaak extra zorgkosten (zorgkrant.nl)
Mogelijke gevolgen van de maatregelen
-
Zorg vermijden of uitstellen
Uit ander onderzoek van de Patiënten Federatie in 2022, blijkt dat één op de vijf mensen zorg vermijdt of uitstelt vanwege de kosten. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat zorgkosten een grote impact hebben op andere financiële keuzes die mensen in hun leven moeten maken en dus naast hun gezondheid ook de kwaliteit van leven beïnvloedt.
Vooral mondzorg (45%) en fysiotherapie (23%) werden in 2022 vaak gemeden. Voor ruim de helft (57%) van de mensen had het mijden of uitstellen van zorg negatieve gevolgen voor de gezondheid (pijn of klachten), voor 62% zorgde het mijden van zorg voor extra stress of angst.
-
Grote hap uit het inkomen naar extra zorgkosten
Alleenstaanden tot 125% van het bestaansminimum hebben hooguit €.1.841,95 bruto inkomen per maand. Alleenstaanden in de bijstand komen niet verder dan €1.283,83.
Zonder de Regeling Tegemoetkoming Zorgkosten besteden deze mensen tenminste 10% van hun inkomen aan zorgkosten.
-
Sociaal leven verschraalt en kans op werk neemt af
De extra zorgkosten beperken mensen in hun sociale leven. Mensen gaan niet of minder met vakantie, zien af van uitjes, missen feestjes in de familie of kopen alleen de hoogstnoodzakelijke kleding en voedsel. Hierdoor verschraalt het netwerk en verslechtert de gezondheid door het vermijden of uitstellen van zorg.
Daarmee neemt de kans om betaald werk te vinden af. Door die slechte financiële positie blijft het lastig om zelf de benodigde extra zorgkosten te betalen.
-
Studie afbreken omdat de Individuele Studie Toeslag moeilijker bereikbaar is
Studenten met een beperking kunnen geen bijbaan hebben om hun inkomen aan te vullen. Om toch in hun levensonderhoud te voorzien is er de Individuele Studie Toeslag. In de toekomst zal deze toeslag voor een kleinere groep bereikbaar zijn.
Veel studenten zullen daardoor hun studie niet afmaken waardoor de kans op werk in de toekomst drastisch afneemt. Ook zullen zij dan in de toekomst hun extra zorgkosten niet kunnen betalen.
-
Minder gezondheid door onzekerheid over voortzetting U-polis
Voor veel mensen zal de toegang tot zorg en een gezond leven sterk afnemen.
Bereikbaarheid van regelingen
Naast de problematische gevolgen van het afschaffen van de genoemde regelingen is informatie over wat wel en niet vergoed wordt en tot hoeveel lastig vindbaar. Ook dat heeft consequenties voor de gezondheidstoestand van Utrechters.
Utrecht mensenrechtenstad?
Utrecht liep voorop met de invoering van het VN-verdrag (gelijke rechten voor mensen met een beperking). Dit is verplicht sinds 2016 voor alle Nederlandse gemeenten, Utrecht maakte al in 2007 een start hiermee. Met de nieuwe nota bestaanszekerheid ziet het ernaar uit dat de situatie van mensen met een beperking ernstig verslechtert.
Onderstaand is artikel 25 van het VN-verdrag wat met de nieuwe nota wordt geschonden:
Gezondheid
De Staten die Partij zijn erkennen dat personen met een handicap zonder discriminatie op grond van hun handicap recht hebben op het genot van het hoogst haalbare niveau van gezondheid.
De Staten die Partij zijn nemen alle passende maatregelen om personen met een handicap de toegang te waarborgen tot diensten op het gebied van seksespecifieke gezondheidszorg, met inbegrip van revalidatie. In het bijzonder zullen de Staten die Partij zijn:
- personen met een handicap voorzien van hetzelfde aanbod met dezelfde kwaliteit en volgens dezelfde normen voor gratis of betaalbare gezondheidszorg en –programma’s die aan anderen worden verstrekt, waaronder op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid, en op de populatie toegesneden programma’s op het gebied van volksgezondheid;
- diensten op het gebied van gezondheidszorg verschaffen die personen met een handicap in het bijzonder vanwege hun handicap behoeven, waaronder vroegtijdig opsporen en, zonodig, ingrijpen, diensten om het ontstaan van nieuwe handicaps te beperken en te voorkomen, ook onder kinderen en ouderen;
- deze gezondheidsdiensten zo dicht mogelijk bij de eigen gemeenschap van de mensen verschaffen, ook op het platteland;
- van vakspecialisten in de gezondheidszorg eisen dat zij aan personen met een handicap zorg van dezelfde kwaliteit verlenen als aan anderen, met name dat zij de in vrijheid, op basis van goede informatie, gegeven toestemming verkrijgen van de betrokken gehandicapte, door onder andere het bewustzijn bij het personeel van de mensenrechten, waardigheid, autonomie en behoeften van personen met een handicap te vergroten door middel van Artikel 26 en 27 verplichten de lidstaten om terugkeer naar en deelname aan de arbeidsmarkt te waarborgen.
Door het afschaffen van Regeling Tegemoetkoming Zorgkosten en het verminderen van de Toegang tot de Individuele Studie Toeslag, zal de gezondheidstoestand van mensen met een beperking verslechteren en zal de toegang tot werk nog moeilijker worden.
Monitoren!
Als laatste verzoekt Solgu met klem dat in ieder geval artikel 31 van het VN-Verdrag Handicap nageleefd wordt. Dit artikel verplicht de lidstaten om onderzoek te blijven doen naar de leefsituatie van mensen met een beperking, zodat maatregelen waar nodig genomen worden.