‘Absoluut groot probleem’
Bas van den Dikkenberg reed afgelopen weekend met zijn scootmobiel naar huis omdat de taxi van de NS te laat kwam.© Bas van den Dikkenberg
Belangenbehartiger Solgu maakt zich grote zorgen over het vervoer voor mensen met beperking. Volgens de organisatie is het ov voor hen onbetrouwbaar. Daardoor komen mensen in de problemen als ze op reis gaan. Bij mensen die het ov mijden ligt eenzaamheid op de loer, is de vrees.
Lang zoeken naar voorbeelden is niet nodig. Bas van den Dikkenberg reed dit weekend in zijn scootmobiel met zijn laatste restje zuurstof van Breukelen naar zijn woonplaats Houten. De taxi die de NS voor hem zou regelen kon er namelijk pas zo laat zijn dat zijn beperkte zuurstofvoorraad op dreigde te raken.
Ook de gehandicapte Annemarie Kol had ongeveer twee maanden geleden een vervelende ervaring. Zij kwam ’s nachts vast te zitten op station Houten Castellum omdat de lift het niet deed.
Zulke situaties komen vaak voor, ziet Annelies de Jong, directeur van het Stedelijk Overleg Lichamelijk Gehandicapten Utrecht (Solgu). “Het is absoluut een groot probleem. Het openbaar vervoer is voor mensen met een beperking zeker niet altijd toegankelijk.”
Die conclusie trekt ook het College voor de Rechten van de Mens in een deze maand gepubliceerd onderzoek. “Sommige mensen met een beperking kunnen niet zomaar in de bus of trein stappen”, stelt het College, dat zelf ook meldingen binnenkrijgt over bijvoorbeeld defecte liften in het ov.
Het ov is namelijk niet zo ingericht dat iedereen er zelfstandig gebruik van kan maken, licht De Jong toe. Mensen die hulp nodig hebben bij het in- en uitstappen zijn afhankelijk van NS Reisassistentie. Dat moet minimaal een uur vooraf worden aangevraagd. De Jong: “Echt spontaan reizen kun je dus nooit. Het meest ideaal zou zijn dat je net als ieder ander gewoon naar het station gaat en verder niets hoeft te regelen.”
“Spontaan reizen voor mensen met een beperking zit er niet in” Annelies de Jong, directeur Solgu
Daarom pleit Solgu al lang voor treinstellen waarbij hulp niet nodig is. Maar voorlopig lijkt dat er niet in te zitten. De NS kocht zo’n vijftien à twintig jaar geleden nieuwe treinstellen die ongeveer 30 tot 40 jaar meekunnen, legt De Jong uit. “Die zijn niet toegankelijk, met het gevolg dat de reisassistentie nodig is.”
De bussen en trams zijn aangepast waardoor het mensen met een beperking meestal lukt om er in te komen, ziet De Jong. Maar ook daar is vaak hulp bij nodig. “In de nieuwste tram bleek de drempel van het perron naar de tram toe te hoog. Een gemiste kans.”
Ook in bussen zit er een loopplank die iemand moet uitrekken. “We horen vaak dat de chauffeur niet opstaat. Het zijn vaak de passagiers die helpen.” Zolang mensen afhankelijk zijn van de hulp van anderen blijven er incidenten voorkomen, stelt De Jong.
Liever een regiotaxi
Mensen die weinig vertrouwen hebben in het OV regelen het liefst een regiotaxi of Valys, zegt de Jong. Daar kunnen mensen met een beperking gebruik van maken voor vervoer van deur tot deur. “Dan weet je zeker dat je niet strandt in the middle of nowhere.”
Maar ook over dit vervoer maakt Solgu zich zorgen. Tot voor kort lag dit doelgroepenvervoer bij de provincie, sinds begin dit jaar bij de gemeenten. Dat betekent dat het budget lager wordt, legt De Jong uit. “En daardoor krijgen ondernemers de dienstverlening niet goed op poten. Wij horen verhalen van mensen die drie kwartier staan te wachten, of toch niet goed aangemeld zijn.”
Ook gaat het niet altijd goed in de communicatie, missen gebruikers spontaniteit en flexibiliteit en ervaren zij het doelgroepenvervoer soms als onbetrouwbaar en onvoorspelbaar, stelt het onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens.
Spiraal van isolatie en eenzaamheid
Deze problemen hebben grote gevolgen voor de gebruikers, stellen de onderzoekers. Zij komen te laat op een afspraak of stranden ergens. Ook komt het voor dat mensen het doelgroepenvervoer helemaal gaan mijden. Gebruikers zelf zijn bang dat dit kan leiden tot een spiraal van isolatie en eenzaamheid, stelt het onderzoek. “Mensen die nu nog deels zelfstandig kunnen reizen kijken angstig naar de toekomst, waarin zij dit niet meer kunnen en aangewezen zijn op een systeem waar zij geen vertrouwen in hebben”, aldus het onderzoek.
Volgens het College voor de Rechten van de Mens is het stelsel te versnipperd en is er een gebrek aan sturing, toezicht en handhaving vanuit het Rijk. Meer samenwerking en het benaderen van mobiliteit als één vraagstuk zou voor verbetering moeten zorgen. Nu zou het ov en doelgroepenvervoer als twee losse zaken worden benaderd. Het College komt op 5 december met een monitor met meer aanbevelingen.
Volgens de Jong zouden het Rijk, de provincie én gemeenten moeten investeren in beter toegankelijk openbaar vervoer. Als het ov beter is, speelt de regiotaxi ook automatisch een minder grote rol. “Nu is én het ov niet voldoende toegankelijk én wordt er beknibbeld op de regiotaxi. Ik hou mijn hart vast.”
Item op RTV-Utrecht: UVandaag – RTV Utrecht v.a. 3.22 min.