Werken met een beperking: een wirwar aan wetten en regelingen
Op 6 januari 2020 verscheen in Trouw het artikel: ‘Blinde en dove mensen tellen nu ook mee voor het Banenplan’. Dit was echter een te mooie voorstelling van zaken. Roos Hoelen van het Solgu werd uitgenodigd bij radioprogramma ‘Met het Oog op Morgen’ om uit te leggen hoe het wel zit.
Hieronder een overzicht van de actuele wet- en regelgeving en wat dit betekent voor alle werkzoekenden met een arbeidsbeperking in Utrecht.
Bij het vinden- en hulp bij het vinden van werk, en de vergoeding van werkplekaanpassingen spelen twee wetten een rol:
- De Participatiewet
- De Wet Banenafspraak en Quotum Arbeidsbeperkten
1. De Participatiewet
Deze wet is een inkomensvoorziening en vervangt de vroegere Bijstandswet. Ook moet deze wet volgens artikel 7 en 10 hulp bieden bij het vinden van werk. Daarnaast biedt deze wet vergoeding voor werkplekaanpassingen en voorzieningen. Dit geldt voor:
- Personen die algemene bijstand ontvangen (ook IAOZ, een werkloosheidsregeling speciaal voor oudere zelfstandigen (55 plussers) die gedwongen worden hun bedrijf te beёindigen of te verkopen, omdat ze uit hun bedrijf een te laag inkomen kunnen halen.);
- Personen die een nabestaanden- of wezenuitkering ontvangen;
- Mensen in de WSW of met een WSW-indicatie;
- Niet-uitkeringsgerechtigden, dat is iedereen die op geen enkele wijze (ook niet via het UWV) een uitkering kan krijgen.
Samengevat
Als je een uitkering krijgt van de gemeente of als je niet uitkeringsgerechtigd bent, dan is de gemeente waar je woont verplicht je te helpen bij het vinden van werk. Ook is jouw gemeente verplicht je vergoeding te bieden voor werkplekaanpassingen (denk aan een brailleleesregel, spraakgestuurde software, aangepaste stoel etc.) en andere voorzieningen (bijvoorbeeld job coaching, vervoer).
Als je een uitkering van het UWV krijgt (WAO, Wajong, WIA en WW) moet het UWV je helpen bij het vinden van werk en werkplekaanpassingen vergoeden.
2. Wet Banenafspraak en Quotum arbeidsbeperkten, (afgekort Quotumwet)
Om te bevorderen dat mensen met een arbeidsbeperking aan het werk komen is de Quotumwet ontworpen. Deze wet bepaalt dat 5% van het personeel moet bestaan uit mensen met een arbeidsbeperking. Dit geldt voor organisaties en bedrijven waar 25 mensen of meer in dienst zijn. In eerste instantie is het vrijwillig, maar als werkgevers het percentage van 5% in 2022 niet halen, volgt een boete van €.5000,= per niet ingevulde werkplek. Werkgevers doen er daarom op dit moment alles aan om de boete te voorkomen.
Verdringing op de arbeidsmarkt
De arbeidsbeperkten die vallen onder de Quotumwet staan geregistreerd in het Doelgroepregister. Echter, ongeveer de helft van iedereen met een arbeidsbeperking staat niet in dit Doelgroepregister. Werkgevers die de boete willen voorkomen, willen daarom alleen arbeidsgehandicapten aannemen die in het Doelgroepregister staan. Zij tellen immers mee voor het percentage van 5%. De arbeidsbeperkten buiten het Doelgroepregister moeten het zelf maar uitzoeken.
Het Doelgroepregister bestaat uit:
- Wajongeren met arbeidsvermogen;
- Mensen in de WSW of met een WSW-indicatie;
- Mensen met een Wiw of ID-baan;
- Mensen in de Participatiewet, ook de Niet Uitkeringsgerechtigden (NUG) die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen;
- Iemand die naar het oordeel van het UWV wegens ziekte of gebrek ontstaan voordat de leeftijd van 18 jaren is bereikt of in de tijd dat hij studeerde een belemmering ondervindt in het verrichten van arbeid in dienstbetrekking, een voorziening ontvangt en zonder die voorziening niet in staat is tot het verdienen van het wettelijk minimumloon, maar met die voorziening wel;
- Mensen die tussen 10 september 2014 en 1 juli 2015 zijn afgewezen voor de Wajong;
- Schoolverlaters van het voortgezet speciaal onderwijs (vso), praktijkonderwijs (pro) en entree-opleiding in het MBO van het schooljaar 2014/2015. Zij worden automatisch in het Doelgroepregister opgenomen. (Na 2015 moeten leerlingen van entree en praktijkonderwijs zelf bij het UWV vragen om een beoordeling om opgenomen te worden in het Doelgroepregister);
- (Ex-) leerlingen van het VSO.
Als je nog niet in het Doelgroepregister staat en je denkt dat je hiervoor wel in aanmerking komt, kun je bij het UWV een aanvraag indienen. Dit heet Beoordeling Arbeidsvermogen, het UWV beoordeelt dan of je in aanmerking komt. Als je een uitkering hebt van de gemeente kan de gemeente je ook helpen bij het aanvragen van opname in het Doelgroepregister.
Wie niet onder het Doelgroepregister valt:
- De mensen met een uitkering uit de Participatiewet en de Niet Uitkeringsgerechtigden (NUG) die wel zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen. En die, ook al hebben ze een voorziening nodig om te kunnen werken, na hun 18e jaar of na hun studietijd een beperking of ziekte krijgen;
- Mensen met een beperking die wel het minimumuurloon kunnen verdienen maar door hun beperking niet voltijds kunnen werken;
- Mensen met een WIA of WAO-uitkering.
Verplichting gemeente
Ook als je niet in het Doelgroepregister valt maar wel een uitkering van de gemeente hebt of Niet Uitkeringsgerechtigd (NUG) bent, heeft de gemeente volgens artikel 7 en 10 van de Participatiewet nog steeds de plicht je werkplekaanpassingen te vergoeden en je te helpen bij het vinden van werk.
Als u niet tevreden bent over de ondersteuning van de gemeente bij het vinden van werk, heeft u recht op een onafhankelijke klantondersteuner. Zij kunnen u helpen de juiste weg te vinden en zelfs in bezwaar of beroep te gaan tegen beslissingen. Wilt u hierover meer weten? Neem dan contact op met het Solgu.
Belangenbehartiging
De gemeente heeft de mensen die niet in het Doelgroepregister staan niet in beeld, deze mensen staan namelijk nergens geregistreerd. Bij de aanvraag van een uitkering wordt vaak niet naar beperkingen gevraagd en Niet Uitkeringsgerechtigden (NUG) komen niet zo vaak met de gemeente in aanraking. Deze mensen krijgen daardoor vaak niet de hulp bij re-integratie waar ze recht op hebben.
Het Solgu heeft de laatste jaren bij de gemeente Utrecht steeds aandacht gevraagd voor betere hulp op maat aan mensen met een beperking die niet in het Doelgroepregister staan. Dat heeft resultaat gehad!! Er zijn nu moties aangenomen die de gemeente verplichten om de hulp aan mensen die niet in het Doelgroepregister staan te verbeteren. Het is dus verstandig om in gesprekken met de gemeente te melden dat je een beperking hebt.
In dit interview van ‘Met het oog op morgen’ van 6 januari 2020, vertelt Roos tegen welke problemen met het vinden van werk de mensen aanlopen die niet in het Doelgroepregister staan.